Zelf ben ik in mijn vroege carrière werkzaam geweest in de journalistiek. Daarom doet dit nieuwsbericht mij wel een beetje pijn. Volgens een recente onderzoek worden Nederlandse journalisten namelijk steeds vaker bedreigd.
Onderzoek
Circa 61 procent heeft in het onderzoek aangegeven wel eens geïntimideerd te zijn bij een beroepsoefening. 43 procent van de journalisten komen bedreigingen jaarlijks voor, 22 procent maandelijks en 7 procent wekelijks. De bedreigingen komen in vele vormen voor. De intimidaties vinden zowel fysiek als op internet plaats. Regelmatig krijgen de journalisten berichten als ‘de honkbalknuppel en de herdershond liggen al klaar’.
Het onderzoek werd verricht door oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer en criminoloog Marjolein Odekerken. Ze hebben ruim 600 Nederlandse journalisten ondervraagd in opdracht van onder andere de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). “Ten opzichte van tien jaar geleden is het bedreigen van journalisten erger geworden”, aldus Brenninkmeijer.
Echter zijn niet alleen de individuele journalisten worden geïntimideerd, maar ook de uitgevers hebben te maken met bedreigingen. Bladen als Panorama en Elsevier krijgen intimidaties binnen. Televisieprogramma’s als Kassa en Radar bereiden zich voor als bedrijven tegen hun gaan procederen.
De daders
Het zijn niet altijd criminelen of bedrijven die zorgen voor deze bedreigingen. Volgens Brenninkmeijer zijn er zelfs bedreigingen gekomen van de overheid. Hier werd gedreigd met juridische stappen als een journalist iets zou schrijven over betrokken bestuurders. “En soms wordt er ook moeilijk gedaan met de Wet openbaarheid van bestuur. Dat is gewoon tegenwerken van journalisten”, aldus Brenninkmeijer.
Toename
De cijfers, die duiden op een toename van bedreigingen, zijn redenen om af te vragen of de persvrijheid in Nederland niet in gevaar komt. Brenninkmeijer en Odekerken vermoeden dat journalisten bepaalde dingen niet durven te zeggen of te publiceren, omdat ze zichzelf willen beschermen.
“Ik vind dat heel zorgwekkend, want de journalistiek is een belangrijke ruggengraat van de democratie. Je voelt overal dat die democratie onder druk staat. In Rusland en Turkije, en nu ook met Trump in de Verenigde Staten. Er is een beweging van ‘weg jullie’. Terwijl van essentieel belang is in een democratie dat er een vrije nieuwsgaring is en dat mensen te horen krijgen wat er allemaal speelt.”, aldus Brenninkmeijer.
Oplossing
Een oplossing hiervoor is niet makkelijk te vinden, zegt Brenninkmeijer. Hij pleit voor betere training omtrent conflictbeheersing. “En verder moeten ze betere steun hebben, zeker in een tijd dat veel journalisten zzp’ers zijn die geen basis hebben om op terug te vallen.”